Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK); Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi’nin gösterge sisteminin takibi, verilerin derlenmesi, izlenmesi, üretilmeyen göstergelerin üretiminin teşvik edilmesi ve veri dağıtımının yanı sıra ulusal paydaşlar ve uluslararası kuruluşlar ile iletişim ve koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.

Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi kapsamında her bir gösterge için sorumlu ve ilgili kurumlar belirlenerek 2017-2021 ve 2022-2026 Resmi İstatistik Programları ekinde yayımlanmıştır. 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin etkin bir şekilde uygulanması ve göstergeler aracılığıyla izlenmesi, tüm kurum ve kuruluşların 2030 Gündemi’ni sahiplenmesi, Gündem’in amaç ve hedeflerini kurumsal stratejilerine dahil etmesi, bu amaç ve hedeflerin izlenmesine yönelik gerekli tedbirleri alması ile mümkündür. TÜİK’in sürdürülebilir kalkınma amaç ve hedeflerine erişim düzeyinin belirlenmesinde temel olan göstergelerin takip ve izlenmesi konusundaki faaliyetlerini etkinlikle sürdürebilmesi ise Resmi İstatistik Programı’nda yer alan kurum ve kuruluşlar ile yakın işbirliği ve iletişimi gerektirmektedir.

Küresel gösterge listesi, Birleşmiş Milletler tarafından geliştirilmiş olup temel amacı Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çerçevesinde 2030 Gündemi’ne doğru ilerlemenin değerlendirmesini sağlamaktır. Küresel gösterge seti sayesinde, ülkeler ve bölgeler arasında karşılaştırmalar yapmanın yanı sıra, gelişmeleri küresel olarak sunmak da mümkün olmaktadır.

Ulusal gösterge seti, her bir ülke için sürdürülebilir kalkınma önceliklerini izlemek adına geliştirilmiştir. 2030 Gündemi'ne uygun olarak, ülkeler, ülkenin durumunu dikkate alarak kendi sürdürülebilir kalkınma önceliklerini belirlemeye ve uygulamalarını kendi gösterge setleriyle ölçmeye teşvik edilmektedir.

Yayımlandı - Türkiye için mevcut olan yani üretilmiş olan sürdürülebilir kalkınma göstergelerini ifade etmektedir.
Veri Araştırılıyor – Veri kaynağını araştırma sürecinin halen devam ettiği veya veri kaynağı belirlenmiş olup mevcut durumda veri ve metaveri derleme çalışmaları devam eden göstergeleri ifade etmektedir. Çalışmalar sonucunda derlenen bilgiler platform kaynaklarına entegre edilecektir.
Ülke ile ilişkisiz -Bazı göstergelerin ölçmeyi amaçladıkları durumların ilgili ülkede mevcut olmaması nedeniyle veya o ülke için bir göstergenin geçersiz olması durumunda, bu tarz göstergelere “ülke ile ilişkisiz” göstergeler denmektedir.

2030 Gündeminin uygulanmasının izlenmesi için BM tarafından önerilen tüm göstergeler, göstergelerin hesaplanmasına olanak tanıyan, tamamen geliştirilmiş ve uluslararası kabul görmüş bir metodolojiye sahip değildir. Bu alandaki çalışmalar, uzmanlaşmış uluslararası kuruluşlar (vasi kuruluşlar) tarafından yürütülmektedir. Ulusal istatistik ofisleri, ancak çalışma bittikten sonra, bu göstergeler için veri kaynağı araştırma sürecine başlayabilir. Ayrıca, bazı durumlarda, küresel gösterge listesinde yer alan sürdürülebilir kalkınma göstergeleri, metodolojileri olmasına rağmen resmi istatistiklerin kapsamı dışındadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, “Yaşa göre, kadın sünneti/kesme geçirmiş 15-49 yaş arası kadın ve kızların oranı” göstergesi, Türkiye bağlamında sürdürülebilir kalkınmanın izlenmesiyle ilişkisizdir.

Resmi istatistikler, sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin Türkiye’deki durumu izlemek için Resmi İstatistik Temel İlkeleri’ne uygun olan küresel göstergeler için veri sağlamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda veri üreticisi kurum/kuruluşlar ile işbirliği yapılmaktadır. Uygun bir veri kaynağı tespit edildiğinde göstergeler mevcut hale gelmekte, üretilmekte ve platform güncellenmektedir (göstergenin raporlama durumu "Yayımlandı" olarak sunulmaktadır).

TÜİK tarafından gösterge mevcudiyetinin değerlendirilmesi ve mevcut olmayan göstergelerin hangi vadede üretilebileceği hakkında bilgi edinmek üzere iki adet envanter çalışması yürütülmüştür. Bu kapsamda, Mayıs 2016'da gösterge setinin (revize öncesi 241 gösterge bazında) elde edilebilirlik durumunu belirlemeye yönelik bir envanter çalışması yürütülmüştür. Bu envanter çalışmasında, üretilen göstergelerin üreticileri, veri kaynakları, veri kırılımlarının mevcudiyeti; üretilmeyen göstergeler için ise potansiyel üreticiler, kısa vadede (3 yıl içerisinde) elde edilebilirlik, üretim sürecine başlanmış olma durumu, proksi gösterge varlığı ve üretici birimin özgün görüşleri sorgulanmıştır.

2019 yılında gerçekleştirilen ve 2020 yılı ortasında bitirilen 2. Envanter Çalışması ise standart bir soru kağıdı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma ile birlikte; ülkemizde son üç yılda sürdürülebilir kalkınma göstergelerinin mevcudiyet durumunda meydana gelen değişmeler saptanarak ulusal ve küresel izlemenin daha sağlıklı yapılabilmesi sağlanmış, Resmi İstatistik Programı'nda yer alan tüm kurum ve kuruluşların sorumluluğunda bulunan ancak hali hazırda üretilemeyen sürdürülebilir kalkınma göstergeleri için bir yol haritası oluşturulmuştur. Yol haritası ile üretilemeyen göstergelerin tespiti yapılmış, olası sorumlu kuruluşları belirlenmiş ve hangi vadede üretilebileceğine ilişkin bir üretim planı hazırlanmıştır. Buna göre, üretilemeyen göstergelerin elde edilebilirliği üç kategori altında sınıflandırılmıştır; kısa vade (0-2 yıl), orta vade (3-4 yıl), uzun vade (5-8 yıl).

Ulusal resmi istatistikler, BM küresel veritabanında sunulan göstergelerin çoğu için veri kaynağıdır. Bazı göstergeler için, ilgili uluslararası kuruluşlar, uluslararası karşılaştırılabilirliği sağlamak için ülkeler tarafından gönderilen verileri yeniden hesaplamakta veya tahmini veriler üretmekte ve bu amaçla kendi metodolojilerini kullanmaktadır. Küresel veri tabanında, uluslararası kuruluşlar tarafından yeniden hesaplanan veriler olması durumunda bu veriler ile ulusal SKA platformundaki veriler arasında farklılıklar olabilmektedir.

Portalda yayımlanacak olan göstergeleri belirleme sürecinde, mümkün olduğu ölçüde küresel listede yer alan göstergeler esas alınmış, ancak küresel göstergenin mevcut olmadığı durumda, ilgili hedefi izlemeye uygun ve küresel göstergeyi ikame edebileceği düşünülen yakın (ikame) göstergeler de verilmiştir. İkame gösterge kullanılması durumu, gösterge kodunun yanına eklenen (p) simgesi ile belirtilmiştir. Küresel gösterge ile proksi gösterge arasındaki farklılıklar çeşitli durumlarda olabilmektedir; örneğin, belirli bir proksi gösterge, küresel göstergenin tüm bileşenlerini içermemekte veya farklı kapsamı ifade etmektedir. Küresel göstergenin mevcut olmaması nedeniyle ülkeler tarafından proski göstergelerin sunumu, 2030 Gündemi kapsamında da öngörülmüştür.

Küresel gösterge listesinde yer alan ve belirli bir yasal düzenlemenin veya stratejinin uygulama derecesi veya varlığı vb. durumları ölçen göstergeler, “istatistiki olmayan gösterge” olarak adlandırılmakta ve göstergeden sorumlu Birleşmiş Milletler kurumları (vasi kuruluşlar) tarafından küresel düzeyde raporlanmaktadır. Bu tür göstergeler, vasi kuruluşlar tarafından hazırlanan ve ulusal odak noktalarına gönderilen soru formları ile derlenmektedir. Soru kağıdında, genellikle “0-1”, “Evet-Hayır” veya “Var/Yok” gibi kodlamalar yapılmakta olup ülkenin göstergeye ilişkin verisi ya direkt bu şekilde sunulmakta, ya da bu kodlamalara göre belli puanlar verilerek bir skor olarak sunulmaktadır. Bazen de gösterge verisi, ilgili yasal düzenlemesi veya stratejisi olan ülkelerin sayısı şeklinde de raporlanabilmektedir. Örneğin, ülke konuyla ilgili yasal bir düzenleme uyguladıysa ilgili gösterge 100 puan; ülke yasal düzenlemeyi uygulamamışsa 0 puan değeri ile raporlanabilmektedir..

SKA portalında görsel veriler çizgi ve sütun grafik şeklinde sunulmaktadır. Çoğu durumda, çizgi grafikler görselleştirme için kullanılır. Bu sunum şekli, zaman içindeki değer değişiklikleri için uygun bir gösterimdir. Sütun grafikler, ayrık verileri karşılaştırmak ya da zaman içindeki eğilimlerini göstermek için faydalıdır. Bu grafikler aynı zamanda iki yılda bir veya daha seyrek yapılan anketlerden elde edilen göstergelere de uygulanmaktadır.